Onder het overkoepelende thema ‘Veenendaal ontmoet Gilbert’ organiseert Museum Veenendaal in 2019 een serie tentoonstellingen.
In deze tweede tentoonstelling staat het ‘bruine goud’ centraal dat Gilbert naar Veenendaal bracht, te weten de turf. Deze brandstof had hij hard nodig voor de versteviging van de stadsmuren en de uitbreiding van de stad Antwerpen. Hiervoor had hij eigen steenbakkerijen en kalkbranderijen opgericht. Ook gebruikte hij het als brandstof voor zijn vele bierbrouwerijen. Hij kreeg in 1549 van Karel V toestemming om bij Veenendaal turf te winnen. Hij liet hiervoor van de Emmikhuizerberg naar de Eem bij Amersfoort een turfvaart graven: de Schoonbeker Grift. Via de Eem en de Zuiderzee kon zo de turf van Veenendaal naar Antwerpen vervoerd worden.
Aan de hand van unieke objecten en kaarten wordt de ontginning van de veengronden, het proces van de turfwinning, het vervoer per water naar o.a. Antwerpen en het zware leven van de veenstekers verbeeld. Een van de hoogtepunten is het 18e-eeuwse houten beeld van de turfdrager uit de collectie van het Rijksmuseum.
