Reuring op en rond de Veense Markt
Op de Markt van Veenendaal valt altijd wel wat te beleven. Op dinsdag en zaterdag koop je er op de warenmarkt verse vis, heerlijk banket of een pittig stuk kaas. Zijn de marktkooplui vertrokken, dan kan je er regelmatig terecht voor een leuk evenement. De Markt is het kloppende hart van Veenendaal.
Maar hoe is de Markt van Veenendaal eigenlijk ontstaan? Stel die vraag aan historicus Jaap Pilon en je bent het komende uur onder de pannen. Jaap hoopt in het najaar van 2023 een boek over de Markt uit te brengen. Dat doet hij samen met Hennie Henzen. Dat boek, Jouw Markt, wordt vierhonderd pagina’s dik en bevat meer dan duizend foto’s, net als de boeken Mijn Kerkewijk en Onze Hoofdstraat.
Diepgelovige turfstekers
Van de Kerkewijk en de Hoofdstraat is het maar een klein stapje naar de Markt. Jaap roert in zijn koffie en neemt ons mee terug in de tijd: ‘In de zestiende eeuw was de plek die wij nu Veenendaal noemen rijk aan veengrond. Als je veen droogt heb je turf, een belangrijke brandstof. Diverse Veengenoten, welgestelde ondernemers, zagen daar wel brood in. Alleen… hoe kregen ze turfstekers zo ver om zich voor hun werk hier te vestigen? De Veengenoten besloten een kerk te bouwen. Turfstekers waren diepgelovig en als er hier een kerk stond, zo redeneerden de Veengenoten, dan zouden turfstekers hier wel willen werken en wonen.’
"De warenmarkt werd in de kerk gehouden"
Biggen en boter wegen
In 1562 kochten ze het stuk grond het Kleine Veenlo van weduwe Elisabeth van Scaick en in 1566 werd de kerk op de Markt ingewijd als Rooms Katholieke Salvatorkerk. Turfstekers blij, Veengenoten blij. Het veendorp voer er wel bij. In eerste instantie werd in de kerk ook de
warenmarkt gehouden, maar die verhuisde later om praktische redenen naar het plein naast de kerk. Op de plek waar nu C&A staat werd een waaggebouw neergezet. Daar konden handelaren biggen, boter en kersen uit de Betuwe laten wegen. Rond de Markt vestigde zich de kleine middenstand, zoals de kapper en de smid, maar ook verschillende banken. De Markt was zo het religieuze hart én het economisch centrum van het veendorp.
"Bier drinken bij herberg De Berendans"
De Korenbeurs
‘Zondag was de vaste marktdag en de herbergen waren dan ook open. Dat zorgde voor de nodige reuring: als er veel gedronken werd, ontstonden er vechtpartijen, dat begrijp je wel’, zegt Jaap met een lach. ‘In de loop der eeuwen verdienden verschillende uitbaters hun geld op de Markt. Je had herberg De Berendans en later onderaan de Markt hotel De Roskam. In 1879 opende familie De Haas er hotel de Korenbeurs, een plek waar heel wat Veense feesten werden gevierd.’ Jaap pauzeert even. Als hij de kans kreeg, zou hij misschien best eens een dagje willen rondlopen op de Veense Markt van de zestiende eeuw... Hij besluit: ‘In de loop der tijd is veel prachtig erfgoed
verdwenen. Met mijn boeken, verhalen en stadswandelingen wil ik de herinneringen levend
houden.’
Ook een wandeling maken met Jaap? De medewerkers van de Stadswinkel in de Cultuurfabriek kunnen je er alles over vertellen.
